Prinses Ariane Windpark: reactie CEO Martijn Hagens op media-aandacht

Kun je in het kort toelichten waar de berichtgeving over de overeenkomst met Microsoft precies over gaat? 

“Vattenfall richt zich in haar missie om te verduurzamen primair op het vergroten van de fossielvrije productiecapaciteit van energie, met name in de vorm energie uit wind en zon. Vattenfall investeert ongeveer een miljard euro per jaar in wind- en zonprojecten en een substantieel deel daarvan gaat naar Nederland, onder andere voor het bouwen van Hollandse Kust Zuid en het Prinses Ariane Windpark in Wieringermeer. De stroom die we daarbij produceren gaat het elektriciteitsnet in en gaat dus fysiek gezien naar zowel consumenten als zakelijke klanten. Daarnaast zijn er groene certificaten die verhandeld worden.

In het programma ‘Zondag met Lubach’ van 11 oktober werd gemeld dat alle stroom van het Prinses Ariane Windpark naar Microsoft gaat, maar dat is niet correct. Het gaat om ongeveer 60%. Dit betekent feitelijk dat Microsoft voor die 60% groene certificaten koopt en daarmee die groene stroom koopt. Dat betekent ook dat die certificaten niet naar consumenten kunnen gaan. Er is echter nog voldoende groene stroom over voor consumenten.”

Blijkbaar maakt de buitenwereld verschil tussen stroom verkopen aan een zakelijke klant en stroom verkopen aan consumenten. Hoe komt dat denk je?

“Wij maken denk ik terecht geen onderscheid tussen zakelijke klanten en consumenten die groene stroom mogen afnemen. In onze communicatie over hoeveel stroom een windpark genereert, maken we vaak een vergelijking met het aantal huishoudens dat we daarmee van stroom zouden kunnen voorzien. We doen dit omdat de geproduceerde megawattuur mensen geen gevoel geeft van die hoeveelheid stroom en dat willen we dus in begrijpelijke taal vertellen. Bijvoorbeeld: Prinses Ariane Windpark produceert evenveel stroom als 370.000 huishoudens zouden kunnen afnemen. We hebben nooit gezegd dat we dit alleen aan consumenten verkopen, maar die indruk is bij een aantal mensen kennelijk wel gewekt. Hier zullen we dus zelf nog beter op moeten letten. Maar als we Nederland willen verduurzamen, moet zowel het stroomverbruik van consumenten als dat van zakelijke klanten aangepakt worden. En dat doe je uiteindelijk maar op één manier, door het vergroten van fossielvrije productiecapaciteit zoals energie uit wind en zon. Vattenfall levert veel stroom aan klanten in Nederland. Ruim de helft van die stroom gaat naar zakelijke klanten en minder dan de helft naar consumenten. Ook in dat licht bezien is het niet vreemd dat van de stroomproductie van dit nieuwe windpark 60% naar een zakelijke klant gaat.

Overigens hebben we de omwonenden rondom het Prinses Ariane Windpark aangeboden gratis groene stroom af te nemen uit het windpark. Zij kozen ervoor liever een jaarlijkse vergoeding uit de burenregeling te ontvangen en zelf de keuze te hebben dit bedrag te besteden.”

In ‘Zondag met Lubach’ wordt vooral kritiek geuit op het feit dat dit soort datacenters naar Nederland gehaald worden. Wat vind je daarvan?

“Dat dit programma het verkeerd vindt dat we datacenters in Nederland hebben, vind ik absoluut geen verwijt aan ons. Voor ons is het gewoon een feit dat er dergelijke bedrijven zijn die stroom verbruiken. Je kunt natuurlijk een discussie hebben of het wel verstandig is om dergelijke bedrijven naar Nederland te halen, maar de groei van datacenters wordt nu eenmaal gedreven door de enorme consumptie van hun diensten (streamen, social media, thuiswerken etc.) door ons allen als consument. Datacenters gebruiken veel stroom, maar het lijkt mij beter dat ze dan groene stroom afnemen in plaats van grijze stroom uit bijvoorbeeld kolen.”

Ze verwijten Vattenfall ook dat we consumenten niet geven wat we beloven.

“Dat verwijt is feitelijk niet juist. In Nederland betalen consumenten ‘opslag voor duurzame energie’, de ODE, waar een deel van de subsidie voor groene stroom van betaald wordt. We hebben in Nederland daarmee tot nu toe een situatie bereikt waar we nog steeds minder dan 20% van ons stroomverbruik duurzaam opwekken. Onze klanten die bewust kiezen voor groene stroom uit Nederland geven wij natuurlijk 100% groene stroom (lees: certificaten van groene stroom uit Nederland). Daarvoor betalen ze dan ook extra. Daarnaast zorgen we ervoor dat klanten die niet expliciet voor groene stroom kiezen alsnog in hun leveringsmix een deel groene energie krijgen. Juist omdat we het belangrijk vinden dat dat in verhouding staat tot de ODE die ze betalen. Op dit moment is het percentage groen voor deze klantengroep 27%, dus ruim meer dan waar tot nu toe ODE voor is betaald. Kortom, wij zorgen er als Vattenfall voor dat klanten wel degelijk krijgen waar ze ‘gevoelsmatig recht op hebben’. Overigens is die verplichting er voor ons absoluut niet, want de ODE staat los van de verkoop van certificaten.”

Profiteren wij dan niet van die subsidie?

“Vattenfall wil natuurlijk winst maken, maar de media leggen een onjuiste link tussen die winst en 600 miljoen euro subsidie. Buiten het feit dat dit bedrag niet helemaal juist is, is het in elk geval geen reflectie van onze winst op het Prinses Ariane Windpark. De subsidie (en de verkoop van de groencertificaten) zijn keihard nodig om een park überhaupt te kunnen bouwen.

In Nederland maakt Vattenfall in een goed jaar tussen de 200 en 300 miljoen euro winst met al onze activiteiten. In de afgelopen jaren hebben we dat meestal niet behaald en was de winst zelfs soms negatief. Als je dan kijkt wat we investeren in windparken op zee en land – in Hollandse Kust Zuid alleen al 1,4 miljard euro – dan zie je dat er bij het geld dat we in Nederland verdienen nog heel veel bij moet om de komende jaren te investeren in het verduurzamen van Nederland. We willen daar een normaal marktrendement op maken, denk aan 6-8%, en de suggestie dat Vattenfall woekerwinsten maakt en geld wegsluist, is dus feitelijk onjuist. Daar komt nog bij dat de risico’s bij het realiseren van deze parken steeds groter worden.”

Kan Vattenfall dat rendement niet halen uit de levering van groene stroom aan alleen consumenten?

“We zien bij consumenten een zeer lage bereidheid om extra te betalen voor groene energie. De windparken op zee die we gaan bouwen zijn subsidievrij, dus die moeten we volledig terugverdienen met de opbrengst van de stroom die we daarmee verkopen. Het ministerie heeft eerder al uitgebreid onderzoek gedaan naar de financiële haalbaarheid van meer windparken op zee en dat ziet er uitdagend uit, aangezien de energieprijzen sterk zijn gedaald. We hebben daarom meer dan ooit zakelijke klanten nodig die bereid zijn langdurige inkoopcontracten voor stroom aan te gaan om een financiële bodem te leggen onder deze windparken. Zij zijn immers wel bereid om extra te betalen voor groene stroom en de prijs voor langere tijd (tien tot vijftien jaar) vast te zetten, iets wat wettelijk gezien niet mag voor consumenten. Ik vind het dus ook fundamenteel onjuist deze bedrijven te bekritiseren omdat ze deze groene stroom afnemen. Zonder hen wordt het heel lastig om nieuwe subsidievrije windparken te bouwen in Nederland.”

Al met al is het best een complex verhaal.

“Als je dit genuanceerd over de bühne wilt krijgen en dit goed wilt uitleggen, heb je tijd en aandacht nodig. In het nieuws en in satirische programma’s is het vaak lastig om het complete verhaal te vertellen. Daardoor krijgen tegenstanders vrij spel met argumenten die lekker klinken, maar die wat mij betreft geen recht doen aan de situatie. Namelijk dat Vattenfall een positieve en zeer verantwoordelijke rol speelt in de verduurzaming van Nederland, dit windpark met veel zorg en aandacht heeft ontwikkeld in nauwe dialoog met de omgeving en wij nauwgezet stilstaan bij de afwegingen die we daarbij allemaal moeten maken, zoals ook de verkoop van de groene stroom aan welwillende grootzakelijke klanten in dit geval.”

Samenvatting

• Vattenfall is een van de grootste investeerders in duurzame energie in Nederland. Wij ontvangen daarvoor subsidie die we in Nederland inzetten voor de realisatie van de windparken. Daar bovenop wordt juist vanuit Zweden door Vattenfall geïnvesteerd in verduurzaming in Nederland en wij willen daarop een normaal marktrendement behalen. Subsidies maken de windparken mogelijk, maar zijn absoluut niet een maat voor de winst die we uiteindelijk met de exploitatie kunnen behalen.
• Vattenfall levert de groene stroom aan zowel consumenten als zakelijke klanten waarbij we steeds de balans proberen te vinden tussen enerzijds de consumenten een energiemix te geven die minimaal de bijdrage aan de ODE weerspiegelt en anderzijds groene stroom te verkopen aan de zakelijke klanten die immers bereid zijn de meerkosten van groene stroom te betalen en langlopende contracten aangaan.
• Alle stroom die Vattenfall in Nederland levert gaat voor meer dan 50% naar zakelijke klanten en voor minder dan 50% naar consumenten. Ook in dat licht bezien is het niet vreemd dat van de stroomproductie van dit nieuwe windpark 60% naar een zakelijke klant gaat.
• Vattenfall beslist niet of er datacenters in Nederland komen. Als ze er staan, sluiten we hen zeker niet uit van de mogelijkheid om groene stroom af te nemen.
• Feit blijft ook dat elke vorm van energieopwekking in Nederland weerstand oproept, zoals ook bij dit windpark op land. De argumenten die daarbij gebruikt worden, doen niet altijd recht aan de situatie.
• Vattenfall speelt een positieve en zeer verantwoordelijke rol in de verduurzaming van Nederland en wil dat blijven doen. Dit wordt weerspiegeld in de afwegingen die we daarbij steeds moeten maken. We blijven ons inzetten om dit complexe verhaal met de juiste nuance te communiceren.