Op weg naar minder industriële uitstoot

Het begon allemaal met een methode voor 'groen' staal. In april 2016 presenteerden Vattenfall, staalproducent SSAB en mineralenconcern LKAB een project om in de diverse stadia van staalproductie kolen en fossiel gas te vervangen door waterstof. SSAB is in de sector een van de bedrijven die het minst gebruikmaken van koolstof, maar in Zweden ook de grootste enkelvoudige bron is als het gaat om de uitstoot van kooldioxide. Maar door in het proces waterstof te gebruiken in plaats van kool, wordt waterdamp in plaats van kooldioxide gevormd. En waterstof kan met behulp van elektriciteit uit water worden geproduceerd. Op deze manier zou SSAB de eerste fabrikant van CO₂-vrij staal in de wereld kunnen worden.

Staal is nog maar het begin. Ook andere sectoren zoals de cementsector en raffinaderijen kunnen hun impact op het klimaat verlagen met behulp van op elektriciteit gebaseerde processen.

Binnen de afdeling R&D van Vattenfall is Mikael Nordlander verantwoordelijk voor het portfolio: Future of the Energy System. Hij vertelt over de ontwikkelingen: "We zijn gestart met het bekijken van de gegevens van het Zweedse Environmental Protection Agency over de uitstoot van CO₂ door de industrie in Zweden. Toen zijn we gaan nadenken hoe we de meest vervuilende sectoren zouden kunnen helpen fossiele brandstoffen en grondstoffen te vervangen door elektriciteit. Zo kwamen we op heel veel goede ideeën."

Staal en cement zijn de industrieën die verantwoordelijk zijn voor de grootste vervuiling ter wereld door CO₂. Via de raffinaderijen wil Vattenfall een bijdrage leveren om hun productie van niet-fossiele diesel te vergroten. "Deze bedrijven weten alles van hun technische processen, en omdat wij de hele waardeketen kennen, van energieproductie tot distributie en de elektriciteitsmarkt, zijn wij deskundig op het gebied van energiesystemen. Wij beschikken ook over veel specialisten die zich vertrouwd kunnen maken met deze industriële processen. Dat onderscheidt ons van de pure retailers van elektriciteit", stelt Nordlander.

Er zijn diverse redenen voor de industrie om over te schakelen op klimaatneutrale elektriciteit. Eén reden is de toenemende vraag van klanten naar klimaatneutrale producten. Een andere reden is het bewustzijn dat de kosten van CO₂-uitstoot in de toekomst zullen toenemen. Op dit moment verkrijgt de industrie de meeste emissierechten zonder dat daar kosten aan verbonden zijn. De sleutel tot de mogelijk enorme milieuwinst zijn de vrijwel volledig fossielvrije energieproductie en de lage elektriciteitsprijzen in Zweden.

"Een toename van het elektriciteitsgebruik levert niet in alle landen zoveel winst op. In China zouden er vrijwel geen milieuvoordelen zijn, omdat daar de meeste elektriciteit door kolengestookte centrales wordt opgewekt. En ook op het vasteland van Europa zou het niet even concurrerend zijn, omdat de prijs van elektriciteit daar veel hoger is."

Maar in Zweden zou de uitstoot van CO₂ met 15 miljoen ton per jaar kunnen dalen. In principe kan de klimaatdoelstelling voor 2030 alleen al gehaald worden door een omschakeling in de staal-, cement- en biodieselsector. Bovendien zou dan tegelijkertijd het huidige overschot aan elektriciteit worden teruggebracht. Ook kan de productie van waterstof worden ingezet om vraag en aanbod in balans te houden. Op dit moment weten we niet hoeveel het zou kosten om staal, cement en biodiesel met behulp van elektriciteit te produceren; dat moet worden onderzocht. "Het blijft te bezien of groen staal en cement economische kansen bieden. Maar als we biomelk kunnen verkopen, waarom dan ook geen biostaal en biocement? Uiteindelijk komt het erop neer wat de samenleving wil", besluit Nordlander.