Innovatieve projecten voor een meer circulaire bedrijfsvoering

Van turbinebladen naar ski's 

Toen Vattenfall rond 2020 besloot om haar eerste Nederlands windpark Irene Vorrink te ontmantelen, bracht dat veel uitdagingen met zich mee. Niet alleen moest er een grote hoeveelheid afval worden verwerkt, er was ook een nieuwe strategie aangenomen die inhield dat er geen afgedankte turbinebladen op de stortplaats zouden belanden.  

Tegen deze achtergrond ging Vattenfall op zoek naar alternatieve oplossingen, wat leidde tot een samenwerking met het Noorse recyclingbedrijf Gjenkraft. Wat begon als een van Vattenfalls eerste pilotprojecten op het gebied van circulariteit en windenergie, heeft inmiddels geleid tot een zeer concreet resultaat in de vorm van ski’s. 

Een van de materialen van de turbinebladen die wordt gebruikt bij de productie van de ski’s van Evi Ski is koolstofvezel. Gjenkraft levert dit aan Evi Ski.   

Tiny house. Foto: Jorrit Lousberg

Van windturbine naar ingerichte woning  

Tijdens de Dutch Design Week 2024 liet Vattenfall zien hoe je de nacelle (het machinehuis van een windturbine) omtovert tot woonhuis. Het huis is 35 vierkante meter groot en omdat het motorhuis is gemaakt van kunststof op basis van glasvezel, is het zowel licht als waterdicht. 

Het project is een concreet voorbeeld van hoe we componenten van een windturbine kunnen hergebruiken zodat er minder energie-intensieve recyclingprocessen nodig zijn.  

Hoewel het huis er aan de buitenkant nog steeds uitziet als een machinehuis, is het gemeubileerd en zijn er interne aanpassingen gedaan om het als woonhuis te kunnen gebruiken. Zo is het voorzien van een warmtepomp en zonnepanelen en is het ingericht met tweedehandsmeubels en -materialen. 

Parkeergarage met delen van turbinebladen  

In de universiteitsstad Lund in Zuid-Zweden worden de turbinebladen van een voormalig windpark een opvallend onderdeel van de gevel van een milieuvriendelijke parkeergarage. De gebruikte rotorbladen zijn afkomstig van het Deense onshore windpark Nørre Økse Sø, dat in 2023 werd stilgelegd.  

De bladen worden gebruikt om vliesgevels te creëren, of niet-dragende muren, die om veiligheidsredenen open moeten blijven. Architect Jonas Lloyd wilde zogenoemde zichtbare duurzaamheid creëren. Het doel was om een gebouw te creëren waarbij het voor mensen duidelijk is dat er in de gevel bladen van windturbines zijn verwerkt. 

De turbinebladen zijn nu opgeslagen en worden geïntegreerd in de Zweedse parkeergarage, die naar verwachting in 2025 klaar zal zijn.  

Milieuvriendelijkere turbinebladen in windparken 

Dat turbinebladen zo moeilijk te recyclen zijn, komt vooral doordat ze het tweecomponentenmateriaal hars bevatten. Hars kan alleen worden afgebroken bij hoge temperaturen en onder hoge druk. Het is een energie-intensief proces dat de materiaaleigenschappen aantast, wat op zijn beurt de waarde van het gerecyclede materiaal beïnvloedt. 

In zijn streven naar circulariteit kiest Vattenfall er nu voor om te gaan werken met turbinebladen die gemakkelijker te recyclen zijn. Er bevinden zich drie sets RecyclableBlades van Siemens Gamesa in het windpark Hollandse Kust Zuid - het aantal dat op dat moment, in 2022, op de markt verkrijgbaar was.  

De turbinebladen van Siemens Gamesa zijn gemakkelijker te recyclen en maken gebruik van een soort hars die oplost in een lichtzure oplossing met een lage temperatuur. Doordat het een ander soort hars is, kunnen de andere materialen in het blad - zoals glasvezel, koolstofvezel, kunststof, hout en metaal - gemakkelijker worden gescheiden, zonder dat dit hun eigenschappen noemenswaardig aantast. Hierdoor zijn de componenten gemakkelijker te recyclen en kunnen ze in een breder scala van nieuwe producten worden gebruikt.  

Foto: Åsa Bäcklin

HYBRIT – productie van fossielvrij staal in samenwerking met SSAB 

HYBRIT (Hydrogen Breakthrough Ironmaking Technology) begon in 2016 als een gezamenlijk project van SSAB, LKAB en Vattenfall en functioneert tegenwoordig als een mondiaal model voor duurzame staalproductie. Het initiatief had tot doel de eerste waardeketen voor fossielvrij staal te ontwikkelen, geproduceerd met fossielvrije elektriciteit en waterstof. Het doel is om de Zweedse CO₂-uitstoot-uitstoot met minstens 10 procent te verminderen. 

Zeer recent, in januari 2025, ontvingen Vattenfall, staalbedrijf SSAB en mijnbouwbedrijf LKAB een prijs voor hun werk met HYBRIT tijdens het World Economic Forum in Davos. Samen waren ze een van de vijf winnaars van de ‘Moving Force in Business’-awards die werden uitgereikt op het GEAA-gala. Giving to Amplify Earth Action (GAEA) is een initiatief van het World Economic Forum en erkent baanbrekende partnerschappen die werken aan het aangaan van mondiale klimaat- en natuuruitdagingen met innovatieve, schaalbare oplossingen.  

Fossileye – het oog dat naar plastic zoekt 

Voordat afval wordt verbrand, is het belangrijk om al het plastic te sorteren, aangezien plastic CO₂-uitstoot veroorzaakt. Om dit werk gemakkelijker te maken heeft Vattenfall samen met Tekniska Verken i Linköping en Umeå Energi een digitaal ‘oog’, Fossileye, ontwikkeld waarmee plastic gemakkelijker kan worden gesorteerd en gerecycled. Met behulp van het oog kan het instrument snel bepalen wat plastic is en wat voor soort plastic het is.  

De technologie is ontwikkeld door het bedrijf RoboWaste en is in de periode 2023-2024 getest in de afvalverbrandingsinstallaties van de drie bedrijven.