Zo wordt het water weer gezond (en blijven gebouwen koel)

Het wordt steeds warmer in de stad. Klimaatonderzoekers verwachten dat de temperatuur in stedelijk gebied tot het jaar 2100 met wel acht graden kan stijgen. Dat komt deels door de opwarming van de aarde en deels door het 'urban heat island', het fenomeen dat de temperatuur in de stad vaak hoger is dan in het gebied eromheen. De vraag naar koeling en airco's zal dus oplopen. Gelukkig zijn er ook alternatieven, zoals duurzame koeling op basis van water uit nabijgelegen diepe plassen. Nuon gebruikt sinds 2010 water van de Ouderkerkerplas om gebouwen in Amsterdam-Zuidoost te koelen. Dat levert niet alleen een CO₂-reductie van 75% (18.500 ton per jaar) op, maar verbetert ook de waterkwaliteit in de plas.

Gemakkelijk, betrouwbaar en minder CO₂

Mediabedrijf Endemol Shine Nederland is gebruiker van het eerste uur. Bij de ontwikkeling van hun pand in Amsterdam-Zuidoost was koeling een belangrijk aspect. "Vooral voor de studio's in het gebouw is koeling cruciaal. Zonder goede koeling ligt onze business plat", legt Sjaak Vreeburg, manager Resources & Facility, uit. Er lagen drie opties op tafel: koeling door airco en koelmachines, warmte-koudeopslag en duurzame koeling. Vreeburg: "We hebben alle opties doorgerekend. De betrouwbaarheid van de systemen was minstens zo belangrijk. Voor duurzame koeling konden we met Nuon goede afspraken maken over leveringsgarantie en noodoplossingen bij storingen."

Zeven jaar later heeft Endemol Shine Nederland geen spijt van die beslissing. “De temperatuur in het gebouw is altijd heel aangenaam”, aldus Vreeburg. “Ook hebben wij veel minder zorgen en kosten voor onderhoud en beheer dan bij eigen machines.” Daarbij is de combinatie van stadswarmte en duurzame koeling een milieuvriendelijke optie die goed past bij het bedrijf, aldus Vreeburg. “We verbruiken op piekmomenten veel energie en vinden het daarom belangrijk om er zo duurzaam mogelijk mee om te gaan. Zo is het gebouw heel goed geïsoleerd en zijn we voor een deel overgeschakeld op LED-studiolampen.”

Beginsituatie: slechte waterkwaliteit

Met 75% CO₂-reductie is duurzame koeling goed voor het milieu. Maar het is niet het enige voordeel van de koudewinning uit de Ouderkerkerplas: ook de waterkwaliteit in de plas is enorm verbeterd. Dat komt doordat er bij de winning zuurstof geïnjecteerd wordt in de laag waaruit het koude water wordt opgepompt. “In 2008 was de waterkwaliteit van de plas niet al te best”, vertelt Wiebe Bakker, destijds projectleider bij Waternet. “Het fosfaatgehalte in het water was hoog en daardoor waren er veel algen. Als het water verder zou verslechteren, zouden de natuur en de recreatie eronder lijden. Daarom stelde het waterschap een strenge voorwaarde aan de vergunning: de waterkwaliteit mocht niet achteruitgaan. Dat betekende dat Nuon maatregelen moest treffen om dat te garanderen. Een aantal opties werd bekeken, waaronder zuurstofinjectie. Dat wordt in Scandinavië en Noord-Amerika al langer toegepast, maar was hier een nieuw en innovatief proces.”

Algenbloei tegengaan

Zuurstofinjectie kan worden toegepast als de bodem van een plas, net zoals bij de Ouderkerkerplas, rijk is aan ijzer. “Fosfaten kunnen in de ijzerrijke bodem worden vastgelegd als de ijzerdelen oxideren”, legt dr. Hilde Tomassen, senior onderzoeker bij onderzoekcentrum B-WARE, uit. “Hiervoor heb je naast ijzer ook zuurstof in de onderste waterlaag nodig. Dat ontbrak in de Ouderkerkerplas. Bij zuurstofinjectie voeg je zuurstof toe om oxidatie mogelijk te maken. Dan kunnen de fosfaten worden vastgelegd in de bodem en dienen ze niet meer als voeding voor algen in de hogere waterlagen. De algenbloei neemt daardoor af en de waterkwaliteit verbetert.”

Comfortkoeling

Duurzame koeling is niet alleen weggelegd voor kantoren. In sommige wijken met stadswarmte is ook Comfortkoeling verkrijgbaar: 's winters lekker warm en 's zomers heerlijk koel. Kijk hier waar Comfortkoeling beschikbaar is.