Welke gevolgen heeft de oorlog in Oekraïne voor de Europese gasmarkt?

De gasstroom heeft een grote invloed op de energieprijzen in Europa. Momenteel wordt gas verhandeld tegen veel hogere prijsniveaus dan gebruikelijk.

Betekenen de hoge prijzen dat er momenteel onvoldoende gas voor Europa beschikbaar is?

“De hoge prijzen zullen de huidige stromen naar Europa niet negatief beïnvloeden. In feite nemen door de hoge prijzen de stromen naar Europa toe, omdat dit betekent dat we ladingen liquid natural gas, lng, uit Azië en de VS aantrekken. De huidige prijzen laten zien dat er grotere onzekerheid bestaat over hoe de oorlog in Oekraïne zich ontwikkelt en de angst dat Rusland energiesancties opgelegd krijgt of vice versa, dat Rusland de gastoevoer naar Europa afsluit. We hebben nu warm weer en veel gas in de pijplijnen, dus in principe is er op dit moment voldoende gas beschikbaar voor de huidige vraag. Niemand weet echter hoe dit conflict zich zal ontwikkelen.”

Wat is er gebeurd met de Russische gasstromen sinds de invasie in Oekraïne begon? Zijn de pijplijnstromen afgenomen?

“Sinds Rusland de invasie is begonnen, zijn de pijplijnstromen uit Rusland zelfs met 15 tot 20 procent toegenomen. Velen zien dit als een bewijs dat Rusland zijn gaslevering aan Europa wil voortzetten.”

Wat zal de impact op de gasvoorziening in Europa zijn nu Nord Stream 2 is vertraagd of helemaal niet wordt gebruikt?

“Aangezien Nord Stream 2 nog nooit gas aan Europa heeft geleverd, is dit minder relevant. Het is op dit moment eerder de vraag of Europa gas zal blijven krijgen via Nord Stream 1.”

Wat gebeurt er als de Russische gasstromen naar Europa worden afgesneden? Kan Europa dan Russisch gas vervangen door gas uit een ander land?

“Europa kan zich tot het einde van deze zomer waarschijnlijk redden zonder Russisch gas. De directe uitdaging is dat Europa zijn voorraden in de zomermaanden moet aanvullen, want het zal moeilijk worden om de winter zonder Russisch gas door te komen, vooral als het koud wordt. De realiteit is dat Europa sterk afhankelijk is van Russisch gas, en het terugdringen van de gasstromen uit Rusland kan ook leiden tot een aanzienlijke stijging van de gasprijzen en de winterrisicopremie.

Minder afhankelijk worden van Russisch gas versterkt alleen maar Vattenfalls doel om binnen één generatie fossielvrij leven mogelijk te maken. Niet alleen door onze productie nog duurzamer te maken en de leveringszekerheid via andere bronnen te garanderen, maar ook door al onze klanten, klein of groot, te helpen hun energieverbruik te verminderen en over te stappen van gas op duurzame elektriciteit.”

Waarom importeert Europa niet gewoon meer vloeibaar aardgas?

“Aardgas moet worden gewonnen, omgezet naar lng, en in gespecialiseerde installaties vloeibaar worden gemaakt. Vervolgens wordt het wereldwijd per schip naar terminals verscheept waar het opnieuw vergast wordt, voordat het naar de lokale netten wordt gedistribueerd. De beperkingen bij het vloeibaar maken, hervergassen en de verscheping, bepalen in welke mate Europa kan bouwen op lng.

Toch is de import van lng in Europa dit jaar al aanzienlijk toegenomen. Het vindt nu plaats in concurrerende volumes vergeleken met Russisch gas en vormt zo’n derde van de totale vraag naar gas in Europa. Om een voorbeeld te geven: de bezettingsgraad van de Europese lng-hervergassingscapaciteit was in januari ongeveer 70 procent, maar bijna een derde hiervan bevindt zich in Spanje of Portugal, die een beperkte verbinding hebben met de rest van Europa. Duitsland, de grootste Europese klant van Rusland, heeft momenteel helemaal geen directe toegang tot lng.”

Moet ik me als klant van Vattenfall zorgen maken dat de gastoevoer wordt afgesloten als er niet voldoende gas beschikbaar is?

“De Europese landen beschikken over procedures waarmee regeringen en transportnetbeheerders het gebruik van gas moeten verminderen bij een ernstige afname van de levering. Particuliere klanten worden beschermd volgens EU- en nationale wetgeving en krijgen voorrang op industriële afnemers.”

Hoe denk je dat de gasprijzen zich zullen ontwikkelen? Blijven ze op het huidige hoge niveau?

“De gasprijzen worden bepaald door een aantal factoren zoals het weer, het aanbod van gas uit de VS en de vraag in Azië, de verschepingskosten, de kosten voor olie en steenkool, en of bijvoorbeeld Noorwegen en/of Nederland de productie in eigen land kunnen verhogen. Maar zonder een oplossing voor de huidige oorlog in Oekraïne lijkt het waarschijnlijk dat de gasprijzen hoog zullen blijven en dat de risico-opslag zal blijven. Vanwege de onderlinge koppeling en onderlinge afhankelijkheid van de energiesystemen binnen de Europese Unie is geen enkel land beschermd tegen aanzienlijke prijsstijgingen.”

Foto gascentrale Diemen: Jorrit Lousberg