Energiezekerheid opbouwen met het oog op klimaatverandering

Medio maart bracht het Europees Milieuagentschap (EEA) zijn rapport uit over de risico's van klimaatverandering. Volgens hun ‘European Climate Risk Assessment’ is Europa op dit moment onvoldoende voorbereid op veel van de verwachte extreme weersverschijnselen, zoals gevaarlijk hoge temperaturen, heviger stormen, langdurige droogte en verslechterde weersomstandigheden in het algemeen. Klimaatverandering betekent een nieuwe realiteit en zal invloed hebben op hoe we leven en hoe onze samenlevingen functioneren.

Tastbare gevolgen 

De nieuwe klimaatrisico's zullen alles en iedereen beïnvloeden, ook de manier waarop we energie produceren en distribueren. "Alle energiebronnen zullen negatieve gevolgen ondervinden door klimaatverandering. Voor kernenergie zal het door de hogere watertemperaturen moeilijker worden om aan koelwater te komen. Voor waterkracht zijn langdurige droogte en hittegolven uitdagingen − zeer tastbare gevolgen, vooral in Zuid-Europa. Zelfs zonne- en windenergie worden beïnvloed door extreem weer, omdat de slijtage van apparatuur door regen en stormen zal toenemen", zegt Julie Berckmans, expert in Europese klimaatrisicobeoordeling bij het EEA. 
 
De uitdagingen zullen aanzienlijk zijn en tot op zekere hoogte neerkomen op een catch-22-situatie. Aan de ene kant hebben we veel fossielvrije energie nodig om aan de toegenomen vraag naar energie te voldoen, terwijl aan de andere kant de risico's van klimaatverandering onvermijdelijk zullen leiden tot een hernieuwde druk op de energievoorziening. 
 
Berckmans vertelt dat ook de energiedistributie getroffen zal worden: "Kabels en netwerken hebben nu al te lijden van bosbranden en zwaarder weer en dit zal alleen maar toenemen, wellicht zelfs tot catastrofale niveaus. Het is daarom belangrijk om de veiligheidsmaatregelen nu al aan te passen aan deze risico's."

Veerkracht creëren 

Een van de grootste uitdagingen is dat klimaatverandering in de loop van de tijd zal evolueren en dat de maatregelen om dit aan te pakken dus moeten meeveranderen. Je moet continu alert zijn. Deilang Chen is klimatoloog aan de Universiteit van Göteborg en heeft een aantal rapporten geschreven over klimaatrisico's en het energiesysteem, waaronder zonne-energie op water die de verdamping van dammen kan verminderen, en de rol van verstedelijking bij het omgaan met klimaatrisico's. 
 
"Het is cruciaal om onze systemen veerkrachtiger te maken wat betreft productie en distributie. Deze systemen moeten stabiel zijn en bestand tegen verstoringen, terwijl ze tegelijkertijd snel moeten kunnen herstellen van negatieve effecten", legt Chen uit. 
 
Om die veerkracht te creëren, moet je waakzaam zijn, klaar staan om nieuwe beschermingssystemen te ontwikkelen en kunnen anticiperen op veranderingen. "Je kunt er niet zomaar van uitgaan dat je klaar bent als je een bepaald type capaciteit hebt ontwikkeld of opgebouwd. Dat je voldoet aan de behoeften die op dat moment bestaan, betekent niet dat je kunt achteroverleunen en op je lauweren kunt rusten. Je moet steeds vooruitkijken, nieuwe risico's ontdekken en voorbereid zijn, want de gevolgen van klimaatverandering zijn verstrekkend en onvoorspelbaar."

Meervoudige aanpak 

Verder is het belangrijk om een meervoudige aanpak te hanteren. Chen beschrijft een voorbeeld uit het zuidwesten van China. "Ze hebben daar de waterkracht enorm uitgebreid, maar geen rekening gehouden met het feit dat er tegelijkertijd een enorme toename was van het aantal elektrische auto's in het gebied. Toen het gebied werd getroffen door langdurige droogte, was er onvoldoende capaciteit. Het werd een voorbeeld van juist denken: waterkracht en meer gebruik van elektrische auto's is goed - maar er was geen holistisch perspectief." 
 
Hoewel veel toekomstperspectieven pessimistisch zijn en bijna dystopisch lijken, benadrukken Chen en Berckmans dat ze ook veel positieve signalen zien. "Ik denk dat er een toenemend bewustzijn is van deze risico's. Veel landen maken risico-analyses en gaan ernaar handelen. Er wordt nu op alle niveaus diepgaand werk verricht en de vooruitgang is aanzienlijk en snel, maar de daadwerkelijke implementatie van veranderingen is nogal achtergebleven", aldus Berckmans.  
 
Lees in het Annual and Sustainability Report 2023 meer over hoe Vattenfall omgaat met klimaatrisico's en het beperken ervan.