Ski's van oude turbinebladen

Endre Hals, CEO Evi Ski

Evi Ski werd vijftien jaar geleden opgericht door industrieel ontwerper Endre Hals. De belangrijkste inspiratie voor zijn allereerste skiproject uit 2003, Katana genaamd, komt zoals de naam al aangeeft van Japanse zwaardmakers. 

"Zij vertegenwoordigden precies het tegenovergestelde van wat we destijds op school leerden, toen alles snel en goedkoop geproduceerd moest worden", vertelt hij aan THE EDIT. 

Endre wilde juist een ski maken die niet weggegooid hoefde te worden als deze versleten of beschadigd was. Dankzij een doordacht ontwerp kunnen de beschadigde onderdelen worden vervangen en met nieuw materiaal verstevigd worden, zodat de ski's weer zo goed als nieuw zijn. Als het toegevoegde materiaal ook nog gerecycled is, wordt het proces nog meer circulair. 

Het recyclingcentrum 

Zo’n 400 kilometer ten zuidwesten van Lønset, in een dal naast de Sognefjord, ligt het composietrecyclingbedrijf Gjenkraft. Nog voordat het bedrijf in 2021 werd opgericht, namen ze contact op met Endre Hals, die bekend stond om zijn baanbrekende skiproductie. Gjenkraft heeft een methode ontwikkeld om complexe composietstructuren te recyclen uit onder andere bladen van windturbines. Het merendeel van deze turbines, gebouwd rond de eeuwwisseling, naderen nu het einde van hun levenscyclus.  

Endre Hals in werkplaats EVI Ski

"Onze oplossing richt zich op het recyclen van composieten om waardevolle materialen, zoals glas- en koolstofvezels, uit gebruikte windturbinebladen te halen. Het gaat om hoogwaardige materialen die nieuwe grondstoffen kunnen vervangen bij de productie van nieuwe hoogwaardige producten. Dit creëert een circulaire kringloop die de milieu-impact van de composietindustrie verkleint", aldus Marcin Rusin, mede-eigenaar van Gjenkraft. 

"We werken samen met visionaire partners, zoals Endre Hals van Evi Ski, om het potentieel van gerecyclede materialen te laten zien. Op de lange termijn willen we de materiaalkringloop sluiten en circulaire recycling de standaard maken in de composietindustrie." 

Van de wolken naar de piste 

In zijn werkplaats in de schuur op het terrein brengt Endre Hals zorgvuldig de lange, zwarte strengen koolstofvezel aan op de houten kern van de ski. 

"Dit is misschien wel de beste toepassing die we voor deze vezels kunnen vinden", zegt hij. 

In een perfecte kringloop kan koolstofvezel worden gerecycled zonder verlies van sterkte, flexibiliteit of prestaties. In werkelijkheid breken de vezels vaak af of worden ze korter tijdens het proces, wat kan leiden tot materiaal- of kwaliteitsverlies. Daarom is het wenselijk om zo lang mogelijke vezels te gebruiken, zodat het materiaal niet onnodig wijzigt en de eigenschappen ervan zo lang mogelijk behouden blijven. 

Strengen koolstofvezel

"We willen deze lange vezels van de lange turbinebladen gebruiken om iets anders langs te maken, zoals ski's. En daarna kunnen we ze gebruiken in iets korters. Misschien wel een statief", zegt hij, wijzend naar de fotograaf. 
Het maken van ski's is een van de vele mogelijkheden die een groot potentieel hebben als het gaat om het recyclen van koolstofvezelcomposiet in windturbinebladen. Vattenfall is ook betrokken bij projecten voor de bouw van vakantiehuisjes en parkeergarages met onderdelen van ontmantelde windturbines. 

Gustav Frid is expert milieu en duurzaamheid bij Vattenfall: "Hoewel er verschillende recyclingoplossingen op het punt staan om geïndustrialiseerd te worden, hebben we deze innovatieve voorbeelden nodig die laten zien wat er echt mogelijk is. Er is een enorm potentieel voor creativiteit en mogelijkheden om de composietmaterialen te gebruiken die voornamelijk in het blad zitten, maar ook in andere onderdelen van een windturbine”, vertelt hij. 

"Ons doel is om circulaire oplossingen te vinden die een praktisch doel dienen in de samenleving. Het gaat om het optimaliseren van materiaalgebruik. Door de levensduur van een windturbine te verlengen of een onderdeel te hergebruiken in een nieuwe toepassing, kun je meer waarde creëren en de milieu-impact van materialen verminderen.”