Hoe windparken op zee een succes werden

De drie windparken op zee Borssele, Hollandse Kust Zuid (HKZ) en Hollandse Kust Noord zijn onderdeel geweest van de ‘Routekaart wind op zee 2023’ van de Nederlandse overheid. Het plan, opgesteld in het Energieakkoord van 2013, is inmiddels voltooid en brengt met 3,7 gigawatt aan vermogen meer op dan verwacht. Ireen Geerbex, Director Market Development NL Offshore Wind bij Vattenfall, kijkt terug op de afgelopen tien jaar en blikt vooruit naar de toekomst.

Samenwerken

“Bij windpark Borssele gaf de overheid nog subsidies, terwijl de kosten bij de bouw van dat windpark al flink naar beneden gingen, zelfs meer dan gedacht. Windpark HKZ was het eerste windpark op zee in de wereld dat zonder subsidie gebouwd is”, aldus Ireen. “Samenwerken was daarbij erg belangrijk. Vanuit de overheid, de netbeheerder en de energiemarkt is er vanaf het begin heel serieus gekeken naar hoe we samen het einddoel konden halen. We moesten allemaal over onze eigen schaduw heen springen en onze verantwoordelijkheid nemen. Omdat het om enorm dure technologie ging, keken we hoe we minder kosten konden maken. De overheid nam toen een deel van de projecten op zich. Die zorgde voor de netaansluitingen van de windparken op het land, de zogenaamde stopcontacten op zee, en kant-en-klare vergunningen. Wij brachten onze expertise, onze gedrevenheid op het gebied van innovatie en onze zorg voor de natuur in. Als alles koek en ei is, is samenwerken makkelijk. Juist als er uitdagingen zijn kunnen partijen hun karakter tonen. De bereidheid van alle partijen om samen te bouwen aan dit nieuwe energiesysteem en de positieve samenwerking hierin heeft geleid tot het daadwerkelijk kunnen realiseren van de windparken in het tempo dat we voor ogen hadden.”

HKZ

In 2018 won Vattenfall de opdracht om windpark HKZ 1+2 te bouwen en een jaar later die voor HKZ 3+4. Begrijpelijk dat dat voor Ireen twee hoogtepunten waren in de afgelopen tien jaar. “Op het moment dat ik dat hoorde, sprong ik een gat in de lucht. Als iets beloond wordt waar je met z’n allen zo hard aan gewerkt hebt, dat is fantastisch. Dat het subsidievrij was, was echt geschiedenis schrijven en daar mogen we best heel erg trots op zijn”, vertelt Ireen die er nog af en toe kippenvel van kan krijgen als ze aan dat moment terugdenkt. “We hebben met onze opdracht om HKZ 3+4 te mogen bouwen echt kunnen profiteren van het feit dat we HKZ 1+2 al mochten bouwen. Dat konden we inbrengen als risicoverlagend element.” Er blijven natuurlijk altijd uitdagingen, maar die zijn meestal op te lossen. “De dynamiek, de veerkracht en het bedenken van nieuwe dingen in de wereld van wind op zee is heel erg mooi en geeft veel energie, letterlijk en figuurlijk.”

Uitdagingen

Nederland heeft de ambitie om in 2030-2031 21 GW aan windenergie op zee te hebben. Maar de windsector heeft het best wel moeilijk door de hoge rente en hoge materiaal- en productiekosten. Ireen: “We moeten met alle betrokken partijen weer met nieuwe energie aan de slag om te bekijken wat de energietransitie nodig heeft: meer windturbines op zee en op een positieve manier bijdragen aan het leven van dieren en planten in zee en aan de energie-infrastructuur in Nederland. De vraag is hoe we de nieuwe doelstellingen samen kunnen realiseren. Anders gaan we over de grenzen van wat ons systeem aankan”, aldus Ireen. “Alle stroom die aan land komt, moet op het net kunnen en getransporteerd worden. Ook moet er genoeg vraag zijn naar groene energie en de vraag moet er zijn op de momenten dat die energie er is. Er is dus een opslagfunctie nodig voor de momenten dat er weinig energie geproduceerd wordt. Daarnaast heeft de bouw van elk windpark impact op het leven van planten en dieren. We weten nog niet precies wat de gevolgen van het groeiend aantal windturbines in zee zijn voor de natuur, waaronder ook kwetsbare en beschermde soorten vissen en vogels. We moeten en willen veel onderzoek doen om dat in de vingers te krijgen en de effecten van de bouw van onze windparken te verminderen.”

Duurzame keuzes

Ze vervolgt: “Als we meer windparken gaan bouwen, heeft dat op grote schaal ook gevolgen voor de keuzes die we moeten maken: welke materialen gebruiken we, kunnen we die later weer opnieuw gebruiken en zijn de grondstoffen op een eerlijke manier uit de grond gehaald? Ik zie dat Vattenfall de ambitie heeft daar grote stappen in te gaan zetten en dit is ook echt een onderwerp waar we als sector, samen met de overheid, een enorme verantwoordelijkheid hebben. Wat we nu bij HKZ en onze windparken in het buitenland leren, nemen we in elk geval mee in de ontwikkeling van toekomstige windparken.”

Wat Ireen bij haar gesprekken de mensen van het ministerie van Economische Zaken en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland altijd meegeeft, is dat de opdrachten voor windparken op zee die de overheid uitzet een heel krachtig instrument zijn om de windsector de goede kant op te duwen. Een moment om de partij die het windpark gaat bouwen te vragen naar nieuwe ideeën en naar oplossingen voor de gevolgen van het bouwen op planten en dieren. “Bij de windparken van Hollandse Kust hebben we gezien dat je dan altijd meer krijgt dan dat je voor mogelijk had gehouden. Ik denk dat de kracht om nieuwe ideeën te ontwikkelen een belangrijke motor is voor het realiseren van de doelstellingen voor 2040 en 2050.”

Meer info: Hollandse Kust Zuid - Vattenfall

Afbeelding boven artikel: Hollandse Kust Zuid. Foto: Vattenfall/Charles Walker