Satellieten volgen Zweedse alen naar de Sargassozee

De Europese aal staat op de rode lijst, een lijst waarop per land (of deel daarvan) de in hun voortbestaan bedreigde dier-, planten- en schimmelsoorten staan. Mogelijke redenen voor de achteruitgang van de aal zijn overbevissing, migratiebarrières zoals waterkrachtcentrales of irrigatiedammen, verminderde natuurlijke woongebieden, veranderende oceaanstromingen en ziekten.

Sinds 2011 neemt Vattenfall deel aan een vrijwillig project in Zweden om de alenpopulatie te helpen versterken. In het Vänernmeer, het grootste meer in de Europese Unie, houdt dit in dat de alen worden gevangen wanneer ze geslachtsrijp zijn, dat zijn de zogenaamde schieralen. Dit gebeurt meestal tussen vijftien en twintig jaar.

Met behulp van een speciaal gebouwde tankwagen volgt het transport van Eels on Wheels de rivier de Göta stroomafwaarts. Onder de laatste centrale, Lilla Edet, worden de alen weer uitgezet. Van daaruit kunnen de alen de 7000 kilometer afleggen naar hun paaigronden in de Sargassozee in het westelijke deel van de Atlantische Oceaan, bij Cuba en de Bahama’s.

Vattenfall koopt wel 90 procent van alle schieralen die de vissers in het Vänernmeer vangen en laat ze vrij om zich voort te planten in plaats van te worden geconsumeerd. In 2023 werd een nieuw record gevestigd toen meer dan 13.000 alen langs de waterkrachtcentrales van de rivier de Göta werden vervoerd. In de loop der jaren hebben meer dan 130.000 van deze langwerpige vissen gebruikgemaakt van het Eels on Wheels-transport.

"Het is verheugend dat deze Eels on Wheels-transporten zo goed werken. Dit is een vrijwillige maatregel van de industrie en uit onderzoek blijkt dat de transporten die we uitvoeren, helpen om de alenpopulatie te ondersteunen", zegt Erik Sparrevik, milieuspecialist bij Vattenfall.

Gemonitord via satelliet

In 2023 werd een aantal alen uitgerust met satellietzenders in een samenwerkingsproject met de Zweedse Universiteit voor Landbouwwetenschappen (SLU). De zenders worden bij de vangst op de rug van de alen bevestigd en registreren de bewegingen van de vissen. Na een bepaalde periode raakt de zender los van de aal en drijft naar de oppervlakte, waar de verzamelde gegevens via de satelliet naar de onderzoekers worden verzonden. Op deze manier kunnen ze de reis van de alen naar de Sargassozee volgen.

In 2011 werd een vergelijkbaar onderzoek met satellietzenders uitgevoerd. Hieruit bleek onder andere dat de Zweedse alen niet de dichtstbijzijnde route naar de Sargassozee zwemmen, namelijk via het Kanaal. In plaats daarvan zwemmen ze noordwaarts, om de Shetlandeilanden heen en dan zuidwaarts naar de Azoren. Rond 2011 gingen de batterijen van de zenders maar drie maanden mee, als de alen net Ierland achter zich hadden gelaten. Nu is de batterijcapaciteit vele malen beter en de onderzoekers hopen dan ook dat dit onderzoek veel meer gegevens oplevert.

"De aal is een fascinerend dier en er is nog zoveel dat we niet weten. Niemand heeft eerder alen gevolgd van Zweden tot aan de Sargassozee en het wordt heel interessant om de resultaten van dit onderzoek ergens deze herfst te zien", zegt Erik Sparrevik.

Foto boven artikel: Vattenfall/Erik Sparrevik