Van turbinebladen tot gebouwen: parkeergarage bouwen van ontmantelde windturbines

Windturbinebladen zijn gemaakt om elektriciteit te leveren en om tientallen jaren bestand te zijn tegen zwaar weer. Net als bij het bouwen van een vliegtuig worden composietmaterialen gebruikt. Materialen zoals glasvezel, koolstofvezel, epoxyhars, balsahout, metalen en verschillende vulstoffen worden in lagen dicht op elkaar geperst, waardoor de bladen extreem duurzaam zijn, maar moeilijk te recyclen. 
Toen het parkeerbedrijf LKP van de stad Lund opdracht gaf voor een parkeergarage voor de nieuwe wijk Brunnshög in het noordoosten van de stad, waar de krachtigste neutronenbron ter wereld − de European Spallation Source − wordt gebouwd, moest architect Jonas Lloyd van Lloyd's arkitektkontor denken aan een artikel dat hij las over het probleem van windturbinebladen op stortplaatsen. 
"Iets gewoon in de grond begraven dat perfect functioneel is, waarschijnlijk uit de beste materialen ter wereld bestaat en min of meer onverwoestbaar is, dat is een enorme verspilling", zegt Lloyd.

Win-win voor milieu en klimaat

In plaats daarvan wil hij turbinebladen van Vattenfalls ontmantelde Deense windpark Nørre Økse Sø in de gevel te gebruiken om de vliesgevels of niet-structurele muren te bouwen, samen met groene muren van insectvriendelijke planten. Het dak wordt bedekt met zonnepanelen, en batterijen slaan de opgewekte elektriciteit op voor auto's die meestal 's nachts worden opgeladen. 
De gezaagde turbinebladen zijn perfect voor een parkeergarage, omdat de muren open moeten zijn vanwege explosie- en brandgevaar, zegt Lloyd. Hij voegt eraan toe dat dit dubbele winst betekent voor milieu en klimaat.

Zichtbare duurzaamheid

De eerste winst is het milieuvriendelijk wegwerken van een zeer groot object. Deze vleugels zijn 23,5 meter lang, wat nog steeds vrij klein is vergeleken met nieuwere turbinebladen, vooral voor wind op zee. Het tweede voordeel is dat er geen andere bouwmaterialen nodig zijn die potentieel een zeer grote klimaatvoetafdruk hebben, zoals beton of staal. In het ontwerp worden de turbinebladen een zichtbaar onderdeel van het gebouw. 
"We wilden zichtbare duurzaamheid creëren. Dat het iets wordt dat echt duurzaamheid uitstraalt. Mensen lopen langs en zeggen: ‘Kijk eens, ze hebben turbinebladen in de gevel verwerkt'", zegt Lloyd.

Bladen voor zonnepanelen, bouwpanelen of ski's

Gustav Frid, expert op het gebied van milieu en duurzaamheid, werkte voor Vattenfall aan het project. Het Deense ontmantelings- en recyclingbedrijf Kingo Wind verwerkt de oude windturbinebladen.  
Hij vertelt dat Vattenfall het storten van ontmantelde windturbinebladen al heeft verboden en ambitieuze doelen heeft gesteld: 50 procent recycling van turbinebladen in 2025 en 100 procent in 2030. Dit doel ligt op schema. 
"Ook al zijn onze doelstellingen gericht op recycling, we hanteren een circulaire aanpak en kijken naar verschillende strategieën in lijn met de afvalhiërarchie. Een product dat vanuit ons oogpunt het einde van zijn levensduur heeft bereikt, kan voor iemand anders nog waardevol zijn in een nieuwe toepassing of als materiaal voor een nieuw product", zegt Frid. 
Volgens hem is de eerste optie bij het ontmantelen van een windpark altijd om te kijken of de turbines ergens anders in hun geheel kunnen worden gebruikt, waarbij de turbines worden verkocht.   
Als verkopen geen optie is, werkt Vattenfall aan hergebruik en recycling in verschillende projecten waarbij de turbinebladen worden verwerkt in frames voor zonnepanelen en in materialen die worden gebruikt voor zogenoemde extrusiebouwproducten zoals balken, isolatiemateriaal, bouwpanelen of zelfs ski's. 
De reserveoptie voor het bedrijf als er geen alternatief beschikbaar is − sommige markten zijn volwassener wat betreft recycling en hergebruik dan andere − is cementverwerking. Bij dit proces worden materialen zoals kunststof en hout verbrand om energie terug te winnen, terwijl de glasvezels worden gerecycled en gebruikt als vervanging voor zand bij de productie van cement. Koolstofvezel, een materiaal dat vaker voorkomt in nieuwere bladen en ook waardevoller is, wordt over het algemeen in een apart proces gerecycled. 
Om de industrie echt circulair te maken, hebben we echter politieke besluitvorming nodig, aldus Frid.  
"Er zijn uitdagingen en kansen rondom composietrecycling, en er moet wetgeving worden ontwikkeld voor een succesvolle circulaire economie. Door actief te zijn in onderzoeksprojecten en pilotprojecten kunnen we testen, leren en laten zien wat er mogelijk is. Zo bouwen we kennis op en ondersteunen we de ontwikkeling naar een meer circulaire samenleving", zegt hij.

Eenvoudig te recyclen bladen

Door voor bladen te kiezen die ontworpen zijn om gemakkelijker te recyclen, helpen energiebedrijven de turbinefabrikanten om stappen in die richting te zetten. Een voorbeeld is Vattenfalls nieuwe offshore windpark Hollandse Kust Zuid in Nederland, waar een nieuw type recyclebare bladen werd gebruikt. Al kon dat slechts voor een deel van de turbines, vanwege de beperkte beschikbaarheid. 
Er zijn ook methoden ontwikkeld om oudere bladen te demonteren en te recyclen, die op grote schaal op de markt worden gebracht. 
"We hebben veel verschillende oplossingen nodig, omdat het gaat om de verwerking van enorme hoeveelheden materiaal. Op de lange termijn kan blijken wat in alle opzichten de beste manier is. Maar in eerste instantie hebben we veel verschillende technologieën nodig", zegt Frid. 
Voor de parkeergarage in Lund kan bijvoorbeeld niet de volledige turbine worden gebruikt. Voor het andere, dikkere deel dat zich het dichtst bij de rotornaaf bevindt, zijn besprekingen gaande met de Swedish Transport Administration om ze te gebruiken als geluidsschermen naast snelwegen of spoorwegen. 
Architect Jonas Lloyd hoopt dat turbinebladen kunnen worden gebruikt in projecten zoals de hogesnelheidslijn tussen de drie grootste steden van Zweden Stockholm, Göteborg en Malmö, dat nu stilligt.  
"Als zulke grootschalige projecten met lange stukken geluidsschermen worden gelanceerd, kunnen we waarschijnlijk alle ontmantelde windturbinebladen in Europa kwijt", zegt hij. 

Afbeelding boven artikel: Windturbinebladen geven de parkeergarage in Lund een uniek karakter. Foto: Lloyd Architects