‘We moeten slim laden eerst nog slimmer maken’

"We kunnen niet langer wachten tot bestuurders van elektrische voertuigen zich melden. We hebben schaalvoordelen nodig en een enorme versnelling," aldus Van Ommeren.

Gegevensgestuurde implementatie

Het 8000ste laadpunt van Vattenfall in de provincies Noord-Brabant en Limburg was in oktober 2023 een feit. Een bijzonderheid is dat 4500 van de laadpunten proactief werden geïnstalleerd, dat wil zeggen voordat bestuurders van elektrische voertuigen (EV's) erom vroegen.

Er werden gegevensgestuurde voorspellings- en planningskaarten gebruikt om de beste locaties voor laadpunten in kaart te brengen in overleg met lokale overheden en provincies, een primeur in Europa.

"We zijn als het ware een slimme kaart aan het maken voor de komende jaren en we passen langzaam maar zeker alle puzzelstukjes in elkaar", zegt Van Ommeren.

Die kaart is gebaseerd op het gebruik van bestaande laadpunten, mobiliteitsinformatie, voertuig- en parkeergegevens, wegaanduidingen, parkeervakken en demografische gegevens.

Het publiek wordt ook betrokken bij de plannen. Vattenfall nodigt hen uit om hun lokale kennis in te brengen die helpt bij het plannen van de implementatie.

Slim laden

Niet alleen de beschikbaarheid van laadpunten is belangrijk, ook de prijs van het opladen speelt een grote rol in de beslissing om al dan niet voor elektrisch rijden te kiezen. Gemiddeld laadt een elektrische auto 40% van de tijd dat hij is aangesloten op het stopcontact op tot de gewenste capaciteit. Dit betekent dat de auto gedurende de resterende tijd onnodig in het stopcontact blijft zitten. Bovendien vindt het opladen meestal plaats tussen 18.00 en 23.00 uur, een piekperiode voor zowel de netbelasting als de energieprijs.

"Dit is het moment van de dag waarop mensen thuiskomen van hun werk, het licht aandoen, gaan koken en tv kijken. Er wordt veel gevraagd van zowel de elektriciteitsvoorziening als het elektriciteitsnet op hetzelfde moment, vooral als we het opladen van elektrische auto's toevoegen aan de mix", legt Van Ommeren uit.

Vattenfall kan de oplaadtijd echter verschuiven naar de daluren en goedkopere uren, en dat biedt flexibiliteit. Die verschuiving is gebaseerd op drie pijlers: netbelasting, prijs en hoeveelheid hernieuwbare energie. Het belangrijkst is dat de oplossing past bij de behoeften van de autogebruiker.

Van Ommeren legt uit: "Slim laden wordt de standaard en onze klanten moeten daarvoor beloond worden, bijvoorbeeld door gedifferentieerde tarieven. Wat we gaan zien, is dat klanten dan slim gaan laden tegen een lagere prijs."

Het elektriciteitsnet in balans brengen

Flexibel opladen is niet alleen gunstig voor EV-bestuurders, maar ook van groot belang voor netbeheerders. Door de grote vraag naar stroom en de toevoeging van hernieuwbare energie uit windparken en zonnepanelen raakt het elektriciteitsnet overbelast en uit balans. Met slim laden draagt Vattenfall InCharge op verschillende manieren bij aan het tijdelijk ontlasten van het elektriciteitsnet.

In Amsterdam werd in het kader van het onderzoeksproject Flexpower 3 eerst de laadcapaciteit van de laadpunten op het drukste moment van de dag verlaagd. In een vervolgfase keken de onderzoekers vervolgens naar de capaciteit per district. Als één auto aan het opladen was, kon alle beschikbare stroom naar die auto gaan; met tien auto's werd die stroom verdeeld over tien auto's. "Dit heeft ons echt geholpen om de belasting van het elektriciteitsnet te verminderen", zegt Van Ommeren.

"De teruglevering van stroom van de auto naar het net, bekend als vehicle-to-grid, is een andere smart-charging functie, maar bevindt zich nog in de proof-of-conceptfase. Een ISO-protocol dat hiervoor nodig is, wordt niet voor 2025 verwacht. De massale uitrol laat dus nog even op zich wachten, maar al onze nieuwe oplaadstations zijn ISO-klaar."

Cybersecurity

Naast een ISO-protocol dat is afgestemd op Europa is de beveiliging van de infrastructuur van oplaadstations een belangrijk onderwerp.

"Sinds 1 oktober staan we geregistreerd als kritieke-infrastructuurleverancier", legt Van Ommeren uit. "Dit is verplicht voor iedereen die meer dan 300 MW aan geïnstalleerde capaciteit levert. We werken dagelijks aan de beveiliging van onze software, ons platform en onze IT-omgeving. De eisen van de Europese Unie en de Nederlandse overheid gelden natuurlijk voor alle partijen die betrokken zijn bij de laadinfrastructuur. We maken deel uit van de kopgroep die de relevante protocollen omarmt, test en implementeert."

De auto als onderdeel van het energiesysteem

"Er wordt de laatste tijd veel gesproken over slim laden en het terugleveren van stroom aan het net, maar ik wil benadrukken dat we er de komende jaren voor moeten zorgen dat we slim laden nog slimmer maken", blikt Van Ommeren vooruit.

Om dit te bereiken, is het noodzakelijk dat het oplaadstation een slim laadprofiel kan bepalen op basis van de behoeften van de individuele klant. Zo kan het oplaadstation bepalen hoe vol een bepaalde auto moet zijn, wanneer de bestuurder moet vertrekken, hoeveel kWh er moet worden opgeladen en hoe het opladen moet worden geoptimaliseerd zodat het elektriciteitsnet zo veel mogelijk wordt ontlast. Ook het aandeel hernieuwbare energie moet geoptimaliseerd worden om de prijs zo laag mogelijk te houden.

Klanten hebben in de toekomst ook geen oplaadkaart meer nodig om een oplaadsessie te starten of te stoppen. "Ik denk dat over tien jaar het merendeel van de elektrische auto's zal opladen met behulp van een slim laadprofiel waarmee ze voornamelijk kunnen opladen op momenten dat er veel hernieuwbare energie beschikbaar is zonder het net te overbelasten. De bestuurder hoeft dan geen ingewikkelde apps te gebruiken. Dit betekent dat de auto echt onderdeel is geworden van het energiesysteem."

Download en lees Vattenfalls Annual and Sustainability Report 2023

Afbeelding boven artikel: foto Hans Peter van Velthoven