Offshore windparken Noordzee bieden mogelijk toevluchtsoord voor haaien en roggen

Het onderzoek, uitgevoerd door de Marine Animal Ecology Group van Wageningen University & Research in samenwerking met De Rijke Noordzee en Wageningen Marine Research, heeft aangetoond dat DNA-materiaal van vijf verschillende soorten haaien en roggen werd aangetroffen in 8,5 procent van de 436 genomen monsters. De onderzoekers baseren zich op DNA-sporen van schubben, slijm en uitwerpselen aanwezig in het zeewater binnen de windparken. De monsters werden verzameld uit vier windparken: Gemini, Luchterduinen, Borssele en Hollandse Kust Zuid. 

eDNA van reuzenhaai 

Opvallend was de ontdekking van DNA van de reuzenhaai (Cetorhinus maximus) in het windpark Hollandse Kust Zuid, beheerd door Vattenfall. De reuzenhaai, na de walvishaai de op één na grootste haai ter wereld, kan tot wel 10 meter lang worden en een gewicht van 5.200 kilo bereiken. Het dier voedt zich met plankton. De onderzoekers hebben de reuzenhaai niet daadwerkelijk zien zwemmen, maar er werden DNA-sporen van de haai gevonden binnen het windpark. Sporen die dieren achterlaten in de leefomgeving worden omgevings-DNA (eDNA) genoemd. 

Tim Wilms, werkzaam als marien ecoloog bij Vattenfall Environment & Sustainability, licht toe: “De reuzenhaai heeft een voorkeur voor wateren met temperaturen tussen de 13 en 20 graden Celsius. In onze regio worden reuzenhaaien voornamelijk in de wateren rondom het Verenigd Koninkrijk en Ierland waargenomen tijdens de zomermaanden. Dit is met name vanwege de gunstige stromingen die daar de planktonbloei stimuleren en dus een grote voedselvoorraad voor reuzenhaaien opleveren. Sommige haaien blijven het hele jaar door in deze gebieden, terwijl anderen naar Zuid-Europa of zelfs Noord-Afrika trekken om te overwinteren. Waarnemingen van reuzenhaaien in het Nederlandse deel van de Noordzee zijn relatief zeldzaam, maar niet ondenkbaar.” 

“De bevindingen van deze studie komen dus als een positieve verrassing, maar tegelijkertijd moeten we voorzichtig zijn met conclusies trekken. Het is mogelijk dat het DNA-materiaal uit ons windpark afkomstig is van een individu dat slechts op doorreis was, of zelfs van een karkas dat met de stroming is afgedreven. Het is belangrijk om te benadrukken dat eDNA alleen indirect bewijs biedt en geen garantie geeft dat er daadwerkelijk reuzenhaaien in het windpark Hollandse Kust Zuid rondzwemmen. Vattenfall raadt mensen dan ook af om speciaal naar het windpark te komen met de verwachting de haai te kunnen zien.”

Nieuwe habitats voor zeeleven

Regelmatig klinkt er kritiek dat de windparken schadelijk zijn voor het leven onder water. De trillingen en het geluid van de turbines zouden verstorend werken. Maar het onderzoek toont juist aan dat haaien en roggen zich er niet door laten tegenhouden. Zo toonde de gevlekte gladde haai (Mustelus asterias) een seizoenspatroon dat overeenkomt met zijn bekende migratiebewegingen, wat suggereert dat de aanwezigheid van windparken hun migraties niet belemmert. Daarnaast kunnen offshore windparken mogelijk een toevluchtsoord bieden voor haaien en roggen, mede doordat bodemsleepnetten in deze gebieden verboden zijn. De turbinefunderingen creëren bovendien nieuwe habitats voor zeeleven door het zogenoemde rif-effect. 

De bevindingen zijn van groot belang voor beleidsmakers die zich bezighouden met maritieme ruimtelijke ordening en beheer. Het onderzoek biedt waardevolle inzichten in hoe windparken kunnen bijdragen aan de instandhouding van bedreigde populaties van haaien en roggen. 

Bekijk hier het volledige onderzoek (Ocean & Coastal Management 266, Elsevier)