Europees onderzoek wijst uit: klimaatverandering wordt gezien als de grootste uitdaging van onze tijd

Het rapport bevat de resultaten van een enquête die zich richtte op de emoties die mensen voelen bij klimaatverandering. Het onderzoek is uitgevoerd onder respondenten in Zweden, Duitsland, Nederland, Denemarken, Finland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Uit de resultaten blijkt dat meer dan een derde van de respondenten van mening is dat klimaatverandering het meest urgente mondiale probleem vormt van onze tijd. Voor meer dan 40 procent van de respondenten uit zich dat in een gevoel van ongerustheid.

In het rapport is ook de berichtgeving over klimaatverandering in de media van het afgelopen jaar geanalyseerd. Een groot deel van deze berichtgeving  richt zich op de ernst van het probleem, en beschrijft feitelijk wat de gevolgen zijn van klimaatverandering, zoals temperatuurstijgingen. Een tweede categorie bleek bijzonder negatief van aard te zijn en benadrukt de reeds zichtbare catastrofale gevolgen van klimaatverandering voor de mens op een emotioneel geladen manier, bijvoorbeeld artikelen over de opkomst van klimaatvluchtelingen.  In het rapport werd ook geconstateerd dat er met name in vakpers en bij lokale media veel positief nieuws verschijnt over initiatieven om klimaatverandering af te remmen of over politieke ontwikkelingen die klimaatbeleid  versterken.

Respondenten herinneren zich echter een groter aantal negatieve berichten over klimaatverandering dan dat er werkelijk is verschenen in de media. Daarnaast geven zij toe dat zij meer geneigd zijn om negatief nieuws te delen op sociale media. Dit kan leiden tot een gevoel van machteloosheid.

Amerikaanse psychologe Renee Lertzman is door Vattenfall geraadpleegd bij de totstandkoming van het onderzoek. Zij stelt: ”Mensen veranderen hun gedrag wanneer ze zich gesteund, begrepen en uitgedaagd voelen. Dit gaat verder dan 'feelgood'-campagnes die zich uitsluitend richten op oplossingen en keuzes voor de consument. Het betekent het creëren van communicatiestrategieën die de angstaanjagende en overweldigende aard  van de talloze ecologische bedreigingen waar we voor staan erkennen, en die ons tegelijkertijd sturen in de richting van praktische maatregelen. Een goed begin hiervoor kan het samen aanpakken van de publieke onverschilligheid zijn.”

“Het is duidelijk dat onze gevoelens als samenleving over klimaatverandering een kantelpunt hebben bereikt. Als bedrijf dat energie produceert en levert kunnen wij flink impact maken; dit rapport benadrukt de rol van grote bedrijven in de energietransitie. Binnen onze totale organisatie, met al onze 20.000 medewerkers, zetten wij alles op alles om het mogelijk te maken fossielvrij te leven binnen één generatie. We helpen partners en industrieën om hun transport en processen te elektrificeren, en daarmee fossiele brandstoffen te vervangen”, aldus Magnus Hall, CEO van Vattenfall.

Belangrijke bevindingen uit het rapport:

• Veel consumenten passen hun dagelijks leven en aankoopbeslissingen al aan, met als doel hun klimaatvoetafdruk te verkleinen. Denk hierbij aan het veranderen van het koopgedrag, eetpatroon of manier van reizen. Een groot deel van de bevolking geeft echter aan deze maatregelen nog niet uit te voeren, maar dat wel te willen.
• De barrières om niet tot actie over te gaan kunnen enerzijds praktisch van aard zijn, zoals de beschikbaarheid en kosten van klimaatvriendelijke opties. Anderzijds kunnen deze ook voortkomen uit de (sociale) media waaraan mensen worden blootgesteld. Met name negatieve verslaggeving kan een gevoel van machteloosheid opwekken om het probleem te stoppen. Wanneer de berichtgeving echter positieve voorbeelden van vooruitgang op het gebied van klimaatverandering benadrukt, heeft dit vaak het tegenovergestelde effect.
• Er zijn twee belangrijke aanzetten tot actiebereidheid. De belangrijkste is positief nieuws, met name wanneer het gedrag van anderen laat zien dat mensen inspireert. Daarnaast kan berichtgeving die woede opwekt over de manier waarop er met de planeet wordt omgegaan aanzetten tot actie.
• Nederland vergeleken met andere landen:
• In Nederland vindt 63% van de respondenten dat grote bedrijven het meest in staat zijn om klimaatverandering af te remmen, gevolgd door de overheid (38%) en energiebedrijven (29%).
• Nederlanders (55%) geloven minder dan andere landen dat individuele acties positief kunnen bijdragen aan het klimaat. In Frankrijk ligt dit percentage op 71%.
• In andere landen is het gevoel van bezorgdheid over het klimaat (40%) hoger dan in Nederland (28%).
• Nederlandse respondenten beoordelen de toon van het klimaatdebat in de media (64%) en op sociale media (67%) vaker als neutraal dan de buitenlandse respondenten (respectievelijk 57% en 61%. Ook de toon van vrienden, familie en collega’s wordt vaker als neutraal ervaren (73% tegen 66%).

16 maart: Het klimaatdebat: angst of actie?

Welke invloed heeft de toon van het debat op de manier waarop we met klimaatverandering omgaan? Op 16 maart organiseert Vattenfall een debatavond in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Op het programma staan onder andere Renee Lertzman (klimaatpsycholoog), Reint Jan Renes (gedragswetenschapper), Ariejan Korteweg (Volkskrant-journalist), Cindy Kroon (directeur klanten Vattenfall Nederland) en Edwin Beijer (bestuurslid SIRE).