Na meer dan 100 jaar: elektrische auto's weer in opkomst
Geen rook, lawaai of lelijke tankstations, maar stille, schone auto's op hernieuwbare energie in plaats van op fossiele brandstoffen. Misschien lijkt dit een toekomstbeeld, maar we hebben dit al meegemaakt. Meer dan een eeuw geleden vervingen elektrische motoren de paardenwagens. Elektrische mobiliteit wordt niet uitgevonden in de 21ste eeuw, maar wordt heropgewaardeerd.
De geschiedenis van de auto wordt gekenmerkt door uitlaatpijpen, benzinepompen en dieseldampen. Het grootste deel van de 20ste eeuw stond elektrische mobiliteit niet op de radar. De huidige trend naar elektrische mobiliteit lijkt ongekend, maar de geschiedenis vertelt een ander verhaal. Een verhaal dat we collectief vergeten zijn door het gebruik van fossiele brandstoffen in de twintigste eeuw.
De voorkeur
Al in 1881, vijf jaar voordat Carl Benz de eerste wagen met interne verbrandingsmotor patenteerde, onthulde de Franse uitvinder en ingenieur Gustave Trouvé zijn eerste elektrische wagen. Deze legde 12 kilometer per uur af, maar de snellere modellen volgden kort daarna. In 1889 was een racewagen op batterijen het eerste voertuig ter wereld dat meer dan 100 kilometer per uur reed. De elektrische auto zou de wereld van de mobiliteit veranderen.
Aan het begin van de 20ste eeuw waren er alleen al in de Verenigde Staten meer dan 60.000 auto's op batterijen. Hoewel paarden nog steeds de populairste vervoerswijze waren, nam de populariteit van elektrische auto's al snel toe. Zozeer zelfs dat ze aan het begin van de Eerste Wereldoorlog de voorkeursoptie waren boven benzine- of stoomvoertuigen. Brandweer, postbezorgers en stadsbewoners, ze reden allemaal elektrisch. De Duitse Kaiser Wilhelm II had zelfs meerdere elektrische auto's op zijn parkeerterrein staan. Hij verkoos die boven wat hij 'stinkende benzineauto's' noemde.
De elektrische auto's hadden een actieradius van 80 kilometer op een volle accu, waren stil, bewogen soepel en de motor hoefde niet te worden aangezwengeld om te starten. Verschillende modellen hadden elektrische binnenverlichting, koplampen en zelfs vloerverwarming. Daarentegen kostte het veel moeite om in een benzineauto te rijden, ze moesten met een handzwengel worden gestart en produceerden een overvloed aan geluid en rook. In de vroege 20ste eeuw leek elektriciteit de toekomst te bepalen.
Elektrische vrachtwagen circa 1910. Bron: Archief Bewag
Terugval
Waarom zijn we dan ooit afgestapt van elektrische mobiliteit? Ironisch genoeg hielp een elektrische uitvinding om een einde te maken aan de suprematie van elektrische voertuigen. In 1911 ontwikkelde de Amerikaanse uitvinder Charles Kettering, die ook de vroege versies van de kruisraket en de elektrische kassa ontwikkelde, een elektrisch ontstekingssysteem voor voertuigen. Daardoor konden benzinemotoren zonder zwengel worden gestart en konden ze net zo gemakkelijk en snel de weg op als hun elektrische concurrenten.
Hogere snelheden, lage olieprijzen en een slimme marketingcampagne voor benzinevoertuigen leidden na 1920 tot een drastische daling van de ontwikkeling van elektrische personenauto's. Met elk jaar dat verstreek, raakte de wereld steeds meer gewend aan een fossiele samenleving. Het duurde niet lang voordat elektromotoren alleen in golfkarren en vorkheftrucks werden aangetroffen.
De groei van de welvaart na de Tweede Wereldoorlog leidde tot een toename van het aantal personenauto's. Al snel kon elk huishouden zich een auto veroorloven. En de gedachte dat hun nieuwe voertuig elektrisch zou zijn, is niet eens bij hen opgekomen. Tientallen jaren van onderzoek naar en ontwikkeling van verbrandingsmotoren maakten dat de elektrische auto alleen maar te vinden is in stripboeken en films.
Verbrandingscrisis
Maar toen begon de dominantie van de verbrandingsmotor barsten te vertonen. De oliecrisis in de jaren 1970 en het groeiende milieubewustzijn als gevolg van de klimaatcrisis leidden tot een hernieuwde interesse in elektrisch rijden. Na de introductie van de hybride wagen rond de millenniumwisseling gingen de ontwikkelingen snel. Vanaf dat moment werd het budget voor onderzoek en ontwikkeling aan elektrische auto's besteed. Het was het begin van het einde van de auto op fossiele brandstof.
Binnen in een hybride Toyota Prius. Bron: Louwman Museum
Hoewel het totale aandeel elektrische auto's in Europa nog steeds onder de tien procent blijft, verandert dit snel. In een aantal Europese landen worden er al meer elektrische auto's verkocht dan auto's die op fossiele brandstoffen rijden. Wat honderd jaar geleden met elektrische auto's gebeurde, herhaalt zich nu in de tegengestelde richting.
Museum of fossil fuels
Het is opmerkelijk hoe wij door ons veelvuldige gebruik van de verbrandingsmotor gewend zijn geraakt aan fossiele brandstoffen. Het Vattenfall Museum of Fossil Fuels toont de transitie die we hebben doorgemaakt naar elektrisch rijden en hoe dit onze perceptie van rook, kolen en benzine beïnvloedt. Fossiele brandstoffen worden in een mum van tijd een archaïsch begrip dat in een museum thuishoort.
Opleving
De korte geschiedenis van de auto is er een perfect voorbeeld van dat de mensheid, net als elektriciteit, de weg van de minste weerstand kiest. Een kleine uitvinding, de elektrische ontsteking, veranderde de koers van de geschiedenis volledig door met verbrandingsmotoren de auto van de minste weerstand te maken. Als de leiders van de jaren 1920 de wereld van vandaag hadden kunnen observeren, zouden ze ongetwijfeld hun geld elders hebben ingezet. Soms vermomt deze weg van de minste weerstand zich als de juiste, terwijl achteraf blijkt dat er sprake is van misleiding.
Niemand kan voorspellen wat de toekomst voor ons in petto heeft, maar de afgelopen eeuw heeft ons geleerd om een open geest te houden. Combineer dit met de snelle technologische ontwikkelingen en je kunt alleen maar concluderen: elektrificeren heeft de toekomst!
Columbia Electric Landaulet ca. 1899. Bron: Louwman Museum
Vattenfall: elektrisch vervoer vanaf 1900
Vroege elektrische geschiedenis in Duitsland bij Bewag
In 1900 werd bijna de helft van de energievoorziening in Berlijn gebruikt voor trams en tegelijkertijd werden de eerste elektrische auto's geïntroduceerd.
Bewag (dat in 2002 met Vattenfall is gefuseerd) heeft in de jaren 1900 verschillende elektrische voertuigen geëxploiteerd. Zie drie voorbeelden op de foto's.
Mars II
In Europa kocht Vattenfall in 1968 de enige Mars II Electric als proefproject uit de VS en verkocht hem zo'n tien jaar later aan een particuliere eigenaar. Het is een Renault 10 die werd omgebouwd naar elektrisch rijden met twintig lood-kobaltaccu's van 41 kg met een totaal van 120 volt en 15 pk, een totaalgewicht van 1950 kg, een maximumsnelheid van 100 km/u, een actieradius van bijna 200 km en toen al de mogelijkheid om snel op te laden tot 80 procent in 45 minuten.
Vattenfall is een samenwerkingsverband aangegaan met het autotijdschrift Klassiker om de auto te renoveren en geschikt te maken voor de huidige wegen.
Volvo V60
In 2009 zijn Vattenfall en Volvo een samenwerkingsverband aangegaan voor de productie van 's werelds eerste diesel plug-in hybride, de V70, die in maart 2012 werd gepresenteerd op de Autosalon in Genève. Vattenfall heeft bijgedragen met kennis van elektrificatie en Volvo heeft waardevolle industriële kennis geleverd.
De verwachting was dat er 175.000 auto's zouden worden verkocht, maar alle verwachtingen werden overtroffen en er werden bijna 275.000 Volvo's verkocht met de plug-intechnologie. In december 2020 is dit samenwerkingsverband ontbonden en de bedrijven kunnen terugkijken op een succesvolle samenwerking die in veel opzichten de weg voor moderne elektrische voertuigen heeft vrijgemaakt.
Lees meer over de samenwereking tussen Vattenfall en Volvo in 2011
CAKE
Vattenfall en de Zweedse producent van elektrische motorfietsen CAKE werken samen om kennis en knowhow op hun competentiegebieden te delen. Het doel is om de eerste fossielvrije elektrische motorfiets te ontwikkelen.
De samenwerking combineert wetenschappelijke competenties tussen Vattenfall en CAKE en externe specialisten op weg naar de fossielvrije motorfiets die in 2025 klaar zou moeten zijn voor serieproductie.
Bekijk ook
Vattenfall InCharge breidt openbare laadpalennetwerk in Den Haag uit
De gemeente Den Haag heeft het beheer en onderhoud van haar 5.400 openbare laadpunten ondergebracht bij Vattenfall InCharge. Onderdeel van de overeenkomst is de uitbreiding van het netw...
Vattenfall InCharge werkt samen om 35.000 nieuwe openbare oplaadpunten te realiseren
Vattenfall InCharge gaat de komende vier jaar met twee andere exploitanten maximaal 35.000 publieke laadpunten plaatsen en beheren in de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht. Daarv...
Mijlpaal voor Noord-Brabant en Limburg: 8.000ste laadpunt voor elektrische auto’s geplaatst
Het 8.000ste openbare laadpunt voor elektrische auto’s in Noord-Brabant en Limburg is een feit. Vandaag plaatste Vattenfall deze laadpaal in Sint-Oedenrode (gemeente Meierijstad). Hier...