Op weg naar net zero met rioolwater en algen

Hoewel het terugdringen van de uitstoot naar net zero een lastige en soms ontmoedigende uitdaging lijkt, biedt het ook kansen om onze samenleving opnieuw te bekijken en te denken in innovatieve en alternatieve oplossingen. Dit geldt met name voor de warmtesector.

In particuliere woningen wordt warmte traditioneel opgewekt door verbranding van kolen, olie, gas, biomassa en andere brandstoffen in boilers. In stadswarmtesystemen wordt warmte ook nog vaak met deze brandstoffen opgewekt en vervolgens − in de vorm van warm water − via een netwerk van ondergrondse leidingen vanaf de plaats van opwekking geleverd aan particuliere huishoudens, industrieën en organisaties.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief THE EDIT

THE EDIT is de nieuwe maandelijkse nieuwsbrief van Vattenfall. Elk nummer belicht de wereld van duurzame energie en fossielvrij leven.

Abonneer je hier

Innovatie maakt ons minder afhankelijk van fossiele brandstoffen

Vattenfalls stadsverwarming is tientallen jaren gebaseerd op de exploitatie van enkele grote warmtekrachtcentrales, maar vertrouwt nu ook op kleinere, flexibele assets en warmtebronnen. Om een duurzame warmtesector te stimuleren breidt Vattenfall het gebruik van gedecentraliseerde en flexibele energieoplossingen nog verder uit.

"De energiecrisis heeft nog duidelijker gemaakt dat de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen onhoudbaar is. Voor Vattenfall is het CO₂-vrij maken van onze warmteactiviteiten van cruciaal belang om in 2040 net zero te bereiken", zegt Jan Timmermann, Vice President Strategy & Business Development.

Om dit doel te bereiken zijn een nieuwe aanpak en innovaties nodig. Zoals in Gustavsberg, een gemeente ten oosten van Stockholm. Hier wordt door het Zweedse AstaReal meer dan 15 miljoen kilowattuur overtollige warmte per jaar − die anders verloren zou gaan − gewonnen uit de algenkweek die gebruikt wordt voor de productie van een voedingssupplement voor mens en dier. Via innovatieve technologie en warmtewisselaars wordt de warmte in plaats daarvan gebruikt voor de lokale stadsverwarming van maximaal 2.500 appartementen in de buurt.

Koude vloeistoffen omzetten in stadsverwarming

De meeste mensen verwachten waarschijnlijk niet dat ook koudere bronnen, zoals rivierwater en zelfs rioolwater, als verwarmingsbron kunnen worden gebruikt. In Nederland heeft Vattenfall de handen ineengeslagen met een coöperatie van duizend huishoudens in de ecowijk Poelgeest in Oegstgeest. De coöperatie heeft het initiatief genomen om water uit de lokale rioolwaterzuiveringsinstallatie te gebruiken als warmtebron om de huizen te verwarmen en de huidige gasgestookte elektriciteitscentrale te vervangen.

In het Verenigd Koninkrijk is Vattenfall onderaannemer van Bristol City Leap, een partnership tussen de gemeenteraad van Bristol en Ameresco, waar water uit de drijvende haven van de stad een van de bronnen is voor stadsverwarming. Met het oog op 2030 en daarna werkt Vattenfall in Zuidoost-Londen samen met recycling- en afvalverwerkingsbedrijf Cory Group aan de realisatie van het zogenoemde Riverside Heat Network Vision, waarbij verschillende manieren worden onderzocht om stadsverwarming te leveren met behulp van afvalwarmtebronnen, waaronder warmte van een afvalenergiecentrale van de Cory Group en de rivier de Theems.

Daarnaast onderzoekt Vattenfall in het Verenigd Koninkrijk de mogelijkheid om de zee, rivieren, riolen, afvalwaterzuiveringsinstallaties en het water in ongebruikte mijnen te gebruiken als potentiële warmtebronnen. Voor de kolenmijnen maakt het de cirkel rond: van uitstoter van broeikasgasemissies naar duurzame en CO₂-vrije hulpbron. 

Als de fabriek je warm houdt

Over het algemeen wordt overtollige warmte van lokale bedrijven steeds vaker gebruikt als energiebron voor stadsverwarming. Dit kan in verband staan met de oprichting van datacentra en door het aansluiten van afzonderlijke bestaande bedrijven in gebieden met stadsverwarming.

In Berlijn bereiken de speciale hogetemperatuurovens van de Koninklijke Porseleinfabriek KPM temperaturen van 1.400 °C. De warmte werd voorheen via de schoorsteen in de atmosfeer gebracht, maar de ovens zijn nu aangesloten op een warmteterugwinningsinstallatie die warm water levert aan het Berlijnse stadswarmtenet als CO₂-vrije warmte.

En op de Potsdamer Platz in Berlijn voert Vattenfall samen met Siemens Energy een pilotproject uit. Een nieuwe, grootschalige hogetemperatuurwarmtepomp gebruikt de afvalwarmte van het koelwater in een koelcentrum als warmtebron. Met behulp van elektriciteit en een nieuw, milieuvriendelijk koelmiddel verhoogt de pomp de temperatuur van de restwarmte van het koelcentrum tot een niveau dat kan worden gebruikt in Vattenfalls stadswarmtenetwerk. 

"We hebben onze inspanningen versneld om fossiele brandstoffen te vervangen door fossielvrije en duurzame alternatieven. Steenkool zal in Berlijn en voor heel Vattenfall geleidelijk uitgefaseerd zijn in 2030 en we zullen we de blootstelling aan fossiel gas tot een minimum beperken door de brede mix van duurzame technologieën in onze systemen uit te breiden. Verder hebben we het geluk dat we in onze warmteactiviteiten een unieke kans hebben om met lokale bedrijven samen te werken aan het gebruik van overtollige warmte uit hun productieprocessen in onze stadswarmte-installaties", besluit Jan Timmermann.